لذت، عادت، لذت: راهکارهای عملی برای لذت بردن دائمی از مواهب زندگی

لذت، عادت، لذت: قدردانی و رواقی‌گری – راهکارهای عملی برای لذت بردن دائمی از مواهب زندگی

آیا گرما و نور خورشید برای شما امری تکراری و بدون لذت است؟ در طول سال چند بار توجه شما به این پدیده‌ی طبیعی جلب می‌شود؟ موضوع بی‌اهمیتی است؟ کسانی که تنها در فصل‌هایی از سال، نور و گرمای خورشید را تجربه می‌کنند همین نظر را دارند؟ نگرش به خورشید و پدیده‌ی تابش در نقاط مختلف دنیا یکسان است؟ دلیل این تفاوت چیست؟ همه‌یمان به یک اندازه از لحظه‌ی طلوع خورشید لذت می‌بریم؟

لذت داشتن دوچرخه در گرمای تابستان، لذت قبولی در رشته و دانشگاه مورد علاقه‌یمان، لذت به دست آوردن موقعیت شغلی مناسب، لذت خریدن نخستین رایانه و دیگر لذت‌های زندگی‌مان یک وجه مشترک دارند: همه‌ی آنها بعد از مدتی دیگر آن شور و شوق ابتدایی که در ما به وجود می‌آوردند را ندارند.
خوگیری به لذت^۱، سازگاری لذت‌گرا، تردمیل لذت^۲ همگی عناوینی هستند برای نشان دادن یک واقعیت در مورد انسان و لذت‌های زندگی: ما انسان‌ها بعد از تجربه‌ی لذت ناشی از رسیدن به یک آرزو، هدف و یا حتی کسب یک موفقیت جدی در زندگی‌مان به آن عادت می‌کنیم. میزان این سازگاری گاه آنقدر زیاد است که بودن در یک موقعیت و یا داشتن یک چیز که روزی بسیار برایمان مهم بوده است را فراموش می‌کنیم. کم‌کم اتومبیل و خانه‌ی جدید آن قدر برایمان عادی می‌شوند که اتومبیل فرسوده و خانه‌ی تنگ قبلی‌مان برایمان عادی بوده است. این موضوع حتی در اتفاقات ناگوار زندگی نیز به همین صورت تکرار می‌شود.

در پژوهش‌های صورت گرفته، مردم به تدریج با نتایج به دست آمده از انتخابات یا یک رویداد ورزشی، پایان یافتن یک رابطه‌ی رمانتیک، عدم موفقیت در ترفیع گرفتن در شغل، مورد توهین قرار گرفتن، برنده شدن لاتاری، فلج شدن و فرد عزیزی را از دست دادن یا تشخیص یک بیماری جدی و … خو گرفته‌اند^۳.
این میزان خوگیری و سازگاری گاه آنچنان شدید است که فرد با وجود بهره‌گیری از امکانات و شرایط بسیار ویژه از زندگی، هیچ لذتی از داشتن آنها نمی‌برد. برای مقابله با این اثر شاید هر فرد روش مخصوص به خود را داشته باشد، اما در ادامه دو توصیه‌ی عملی برای کم اثر کردن این فرآیند و لذت بردن مدام از داشته‌هایمان ارائه می‌شود.

یکی از روش هایی که می توان برای مقابله با این سازگاری به کار برد، ابراز قدردانی نسبت به داشته‌هایمان می باشد. مطالعات اخیر نشان می دهد تمرکز بر روی نقاط مثبت زندگی به ویژه برشمردن موهبت‌های زندگی، فرد را به سمت سلامت فیزیکی و شادمانی هدایت می‌کند^۳. این تمرین موجب می‌شود مواردی که به مرور زمان برایمان عادی شده است – به طور مثال موقعیت شغلی که روزگاری آرزویمان بوده – دوباره باعث به وجود آمدن حس خوشایند در ما شود. در یکی از پژوهش‌ها بر روی قدردانی، از یک گروه از داوطلبین خواسته شد برای مدت ده هفته، یک‌بار در هفته لیستی شامل پنج موردی که شکرگزار آن بودند را تهیه کنند. لیست قدردانی آن‌ها دامنه‌ی خانواده تا سلامتی را در برمی‌گرفت. اما از گروه دوم خواسته شد تا به جای تمرکز بر روی قدردانی در هر هفته، بر روی پنج مورد اتفاقات عذاب‌آور روزانه و یا پنج اتفاق مهمی که قبلا رخ داده تمرکز کنند. نسبت به گروه دوم، گروهی که از آنها خواسته شده بود تا لیست قدردانی تهیه کنند، احساس خوشبینی و رضایتمندی بیشتری در زندگی می‌کردند. همچنین مشکلات فیزیکی کمتری (مانند سر درد، سرفه و حالت تهوع) در آنها گزارش شد و زمان بیشتری به ورزش کردن اختصاص دادند^۳. همین طور که می‌بینید برشمردن موهبات زندگی علاوه بر احیای حس لذت از داشتن آنها، تاثیرات مهم دیگری بر روی افراد می‌گذارد.

روش دیگری که از توصیه‌های فلاسفه‌ی رواقی می‌باشد پرهیز موقت از لذت و تجربه‌ی سختی خودخواسته می‌باشد. وقتی به طور خودخواسته به خودمان سختی‌هایی بدهیم که می‌توان به راحتی از آنها دوری کرد، امکان لذت بردنمان از زندگی بیشتر می‌شود. شاید خیلی کم پیش بیاید که بشود از پوشیدن لباس گرم در زمستان لذت برد، اما اگر هر از چند گاهی در هوای سرد کم لباس بپوشیم، آنگاه از داشتن لباس گرم بیش از پیش لذت می‌بریم. شاید برای خیلی‌ها پیش آمده باشد که یک روز تلفن همراه‌شان را در خانه و یا دفتر کار جا گذاشته باشند، در طول آن روز بیش از هر زمان دیگری فرد اثر داشتن تلفن همراه را در زندگی روزمره حس می‌کند و احتمالا بعد از رسیدن به آن بیش از روزهای عادی از داشتن ابزار ارتباطی با دیگران لذت می‌برد. شاید اگر هرگز فرصت پیاده‌روی در گرمای ظهر تابستان را به خودمان ندهیم متوجه لذت داشتن سیستم تهویه‌ی مطبوع در اتومبیل و خانه‌هایمان نباشیم. خیلی از خوانندگان امروزی وقتی چنین تعابیری را می‌شنوند، ممکن است فکر کنند فلسفه‌ی رواقی عناصر مازوخیستی در خودش دارد. باید توجه داشت که سختی مورد نظر رواقیون چیزهایی از این دست نیست که فرد خودش را با تازیانه شکنجه کند. در واقع سختی و مشقتی که رواقیون بر خودشان تحمیل می‌کنند خیلی کم و حداقلی است. علاوه بر این، هدف رواقیون از اعمال این سختی‌ها بر خودشان تنبیه کردن خودشان نیست، بلکه می‌خواهند با این کار امکان لذت بردنشان از زندگی را افزایش دهند^۴.
افزایش میزان لذت بردن از زندگی قطعا منجر به احساس شادکامی بیشتری در افراد می‌شود که خود این موضوع تاثیرات مهم و مثبتی بر روی فرد می‌گذارد. برشماری عملی حس قدردانی و تجربه سختی‌های خفیف خودخواسته منجر به زنده کردن لذت‌های عادی و فراموش شده زندگی‌مان می‌شود.